Bero dezente egin du azkenaldian. Lokalean sartzeko nagirik izaten al duzue?

Jon Ander Artola: Egia esanda gure lokala eguraldi hauekin gozada bat dela, iglu moduko bat da. Beroa egiten duenean bertan sartu eta fresko egoten da.

Yerai Gascon: Hori hasieran, gero tarte bat pasa eta aldatu egiten da kontua.

Disko berria kalean, disko laburra. Bada halako dikotomia bat disko laburrak laburregi eta luzeak luzeegi geratzen direla iruditzen dena. Baina zuen erabakia, nondik dator?

Y. G.: Gure intentzioa, hasiera batean, kantu gehiago bildu eta disko luze bat egitea zen. Disko berriaren prestaketa lasaiago hartu eta aurreko lanari bizi gehiago ematea, ikusten dugulako lau urte daramatzagula zuzenean jotzen eta urtero zerbait atera dugula. Sentsazio bat badugu lan bakoitzaren denborak ez ditugula errespetatzen, batzuk disko bakoitzarekin bizpahiru urte pasatzen dituzte. Hala, aurkeztu ditugun lau kanta hauek bazuten koherentzia bat beren artean eta ikusten genuen atera zitezkeela, eta inguruko lagunak grabatzen ari zirela ikusita, inbidia sano bat bagenuen eta horrek bultzatu gaitu lan berria kaleratzera.

Horrek esan nahi du lokaleko lana taxuz ari zinetela egiten.

J. A. A.: Gure asmoa Yeraik esan duena zen arren, produkzio luze eta landu bat egitearena, dena oso azkar egiten ari garelako, baina begira zer egin dugun. NIk uste azkenean gure lana egiteko modua hau bihurtu dela, gure musika ulertzeko modua dela, eta gogoko dugu aktibo egotea eta gure abestiak estudiora eramatea. Jakitea soinuak nondik joko duen. Eta gero zuzenean kantuak aurkeztea ere maite dugu, ezin dugu kantu bat hor gordeta eduki, eta zuzenean jotzen dugunean grabatzeko beharra sentitzen dugu. Etorriko da disko luze hori.

Zuen eta musikaren arteko harremana izan da diskoko kantuak lotzen dituen haria, ezta?

Y. G.: Hasiera batean, akaso, kantu guztiek ez zuten hori esaten, baina pixkanaka zentzu hori hartzen joan zen kantu bakoitza ekoizten joan den heinean. Behin guztia egin genuenean, ‘Kondenatu’-tik ‘Helmuga’-ra denbora guztian musikari buruz ari garela hitz egiten ohartu gara eta guk lau urte hauetan egin dugun ibilbide hori kontuan izanda, sentitu duguna, jaso duguna, eman duguna, ezagutu duguna eta erakutsi duguna bildu dugu pixka bat lau kantu hauetan.

‘Kondenatu’ aipatu duzu, irekiera kantua, musikara kondenatuta zaudetela aipatzen duzue. Baina zuen kasuan kondena gozoa dela ez dago zalantzarik.

Y. G.: Bai, bai. Inongo momentuan ez dago konnotazio txarrik abesti horretan.

Zuek, gainera, proiektu paralelotan zabiltzate eta hau ere aurrera ateratzen duzue. Maiz esan duzue erraza dela, bi zaretelako. Proiektu hain desberdinetan ibiltzea, kondenaren zati da?

J. A. A.: Egia esan bakoitzak bere bizitzan geroz eta gauza gehiago ditu aurrera eramateko eta kostatzen da denbora ateratzea. Bi talde gehitzen badizkiozu horri guztiari, dena antolatu behar izaten duzu. Egia da, gure kasuan entseatzeko modua ez dela kantuei bueltak ematen aritzea, eta oso ondo ulertzen dugu elkar musikalki. Hartara, ez dugu gehiegi entseatu beharrik, ez ditugu maratoiak egin behar. Gainera, gure talde guztiek lokal berean entseatzen dugunez, entseatzeko orduek ez dute bat egiten.

 Gure helburua ez da masa batera iristea ez eta honetatik bizitzea ere, hau hobby bat delako.

Soinua aipatu duzue eta esango dugu ‘Helmuga’ lanean soinua gozoagoa dela, distortsioak eta ganantzia gutxiagorekin daudela dirudi.

Y. G.: Aipatu behar dudana da gitarraren soinuaren ekoizpen guztia Jon Anderrek eta Victorrek egin dutela. Zerbait desberdina egin nahi genuen eta Habiren esentzia mantendu. Beti klaketarik gabe eta elkarrekin grabatu izan dugu, baina oraingo honetan disko ‘konbentzional’ bat egitea zer den esperimentatu dugu. Dena klaketarekin grabatzea zer den eta banaka probatu dugu eta horrek gero askatasun gehiago ematen zigun hainbat erabaki hartzeko grabatu ostean. Gitarraren linea hartu eta berriz anplifikatu, pedalak doitu, eta azken hartualdia hartzea. Kasu horretan, Jon Ander ibili zen gitarren soinua lantzen.

J. A. A.: Victor ibili zen gehien, ni hor ondoan nengoen baina. Egia da Victorrekin (Sanchez, Elkar estudioko teknikaria) gozada bat dela lan egitea, berak duen entzumena sekulakoa delako. Berak badaki gure soinua zein den, nondik joan nahi dugun eta zentzu horretan kantuak desberdinak dira. Batzuk suabeagoak dira, besteek egur gehiago dute, baina nahi genuen denek antzekotasun bat edukitzea haria mantentzeko, eta oso pozik gaude lortutako soinuarekin orokorrean.

Bateria jotzerako garaian ere lortu duzu halako efektu berezi bat kaxa eta txarlesa jotzeko moduan zati batzuetan. Gauza horiek nola bururatzen zaizkio bati?

J. A. A.: Hori inprobisazioa da erabat. Kantak eskatzen dizuna jotzen duzu, bakoitzak ahal duen ekarpena egiten du, bere artea jartzen du eta azkenean hori da musika.

Y. G.: Kuriosoa da etxean kantu horretan nik dena elektronikoki maketatu nuela erritmo oso lasai batekin. Lokalera eraman nuen eta in crescendo bat sortu genuen, balts erritmo batekin bateriako elementu denak sartuz. Lehenengoan egin zuen hori Jon Anderrek, oso argi ikusi zuen eta sekulakoa izan zen momentu hori.

Victorrek xehetasunetan lagunduko zion gerora, ezta?

Y. G.: Ez pentsa gauza gehiegi esaten zionik. Batzuetan «oso ondo, nik horixe egingo nuke» edota «kontuz hemen» bezalako gauza txikiak baino ez zituen esaten. Hori da ekoizle on baten lana, zuk daukazunari gauzatxoak gehitzearena.

Eta pistaka eta bakoitzak bere aldetik grabatu duzuen honetan, zer duzue nahiago, elkarrekin eta zuzenean edo horrela grabatzea?

Y. G.: Kantuaren arabera, ezta Jon Ander?

J. A. A.: Nik pertsonalki nahiago dut zuzenean jo, beste zera bat transmititzen didalako eta diskoa entzutean oroitzapenak etortzen zaizkizulako grabatu zenuen unekoak. Beste disko batzuen inguruko dokumental eta grabaketak ikusi izan ditudanean ere gauza bera sentitzen ditut gauzak, disko hori beste modu batetara ulertzen duzu. Nire kasuan, hortaz, oroitzapenak gogoratzea atsegin dut, diskoaren zati bakoitzean nola ginen eta halakoak.

Y. G.: Batzuetan oso konplexua den zerbait egitea erabakitzen duzu eta delay bat erritmo batekin koadratzen ibili behar duzu eta ezin dizkiozu mila buelta eman, hortaz hor klaketa bat jarri eta pistaka grabatzea nahiago dut. Baina kantuaren arabera eta zerbait konkretua lortzeko. Bestela egia da oso eroso gaudela elkarrekin eta aldi berean jotzen. Horrela egin ditugu beste bi disko.

‘Berriro’ kantua da bigarrena. «Kontsumitu nazazu» esaten duzue, baina kasu honetan lehen pertsonan hitz egiten ari dena zein da? Musika?

Y. G.: Kantuan izan ditugun hainbat bizipen, ilusio berezia egin digutenak, berriz bizitzea nahiko genukeela kontatzen dugu. Lehenengo kontzertua, toki konkreturen batean emandako bat, lehenengo diskoa, zure kantu bat Spotifyn ikustea… Halako kontuak, ezta? Gu musika kontsumitzaileak gara lehendabizi musikari baino. Musikari askoren jarraitzaile izan gara eta, gu, ez garela famatu, baten batek esan izan dugu Habikoak garela. Hori oso arraroa guretzako. Zuri besteekin gertatzen zaizuna zure musikarekin ere gerta daiteke, zuk ez bilatu edo pentsatu arren. Gure helburua ez da masa batera iristea ez eta honetatik bizitzea ere, hau hobby bat delako. Hala, hau guztia berriz ere zerotik bizitzeko nahiari egina dago abestia.

Toki bereziak aipatu dituzue, eta zuek oholtza garrantzitsu batzuk zapaldu dituzue. Zer da zuen bide honetan bizitzeko falta zaizuen zera hori, jaialdi bat?

J. A. A.: Egia esanda, Yerairi askotan esan izan diot egin dugunarekin asebeteta nagoela. Hemendik urte batzuetara ohartuko gara eta gogoratuko gara egin dugunaz. Jende pila bat ezagutu dugu, zortez kontzertu dezente ere eman ditugu, leku politetan izan gara, gu geu ikusle izan garenetan… Jaialdia aipatu duzu, baina hori ere egin dugu dagoneko, Lemoakustiken izan ginelako aurreko batean.

Eta oholtza handiren batean ikusten duzue zuen burua? Donostiako Piratetan, esaterako?

Y. G.: Nik uste asmatu beharko genukeela atrezzo erraldoi bat guk uzten dugun hutsune hori guztia betetzeko, gu oso txiki egiten garelako. Gehien bete gaituzten kontzertuak toki txikietan izan dira, jendea gertu duzuna, izerditan blai kamiseta itsatsita eta kendu ezinik geratzen zaren horiek. Lemoan asko disfrutatu genuen, eguraldi zoragarria ari zuela ekaitza lehertu eta barruan jotzera derrigortu gintuelako eguraldiak. Bada, uste dut guri mesede bat egin zigutela, gure kontzertua barruan izan zelako eta izugarri gozatu genuelako. Areto txikietako taldea garela esan dezakegu.

Segidan ‘Gardena’ dator, single moduan aurkeztu zenutena. Animazio ukitua duen klip eta guzti etorri zena. Zergatik egiten duzu barre, Yerai?

Y. G.: Bada irudika dezakezu, ikusi duzu bideoklipa?

Bai, oso ondo pasa dut hura ikusten.

Y. G..: Nik egiten nuen bitartean ez, kar-kar.

J. A. A.: Nik ondo pasa nuen Yerai gaizki pasatzen ikusten. Barrea batzuk egin genituen.

Y. G.: Got Talent edo halako saio bat ematen zuen, hiruak niri begira lerdoarena egiteko eskatuz.

J. A. A.: Gero alderantziz tokatu zen eta barre batzuk egin genituen.

Anaiak egin du ezta?

Y. G.: Kasu honetan Nagore Arin kamerarekin egon zen eta Jagoba Gascon bideoa osatzen. Bikotea eta anaia, hortaz, etxean egin dugun zerbait da. Jon Ander eta biok kamera aurrean lerdoarena egiten jarri gintuzten. Gure ideia bazen diseinua mugimendura eramatea, zerbait desberdina eskaini nahi genuen. Izan ere euskal musikaren markoan geroz eta ekoizpen maila altuagoa dago bideoklipetan, izugarriak dira. Baina chromak, Hemendik At! estilora ez dira gehiegi ikusten. Eta uste dut lortu dugula, ikusi dezakezu zerbait oso ona bezala edo zerbait barregarria bezala.

Ez dakit bilatua izan den edo ez, baina kantu honek badu hit kutsua, nahiz eta kantu oso laburra den.

J. A. A.: Sortzen ari zarenean badakizu kantuak zer bide hartu dezakeen. Yeraik, ohiko moduan, etxetik ekarri zuen gitarraren zatia, letra eta entzun genuen unean, ez dakit zergatik, disco estiloko erritmo hori atera zen. Eta horrela hasi zenean zerbait nabaritzen zen, eta grabatu egin genuen gero entzuteko. Entzuten ari ginela jabetu ginen kantutzarra egin genuela.

Ur nahasi zikinetik garbirako bidea aipatzen duzue kantuan. Zer da, ibilbidean halako zerbait esperimentatu duzuela, lanak bere fruituak ematen dituela musikaren mundu honetan?

Y. G.: Alde batetik hori eta bestetik zenbat jende dagoen inguruan kontzertu bat aurrera ateratzen laguntzeko, edota beste hainbat gauzetarako. Militantziatik zenbat lan dagoen norbaitek musikatik bizitzeko aukera izan dezan. Aurrekoan Porco Bravorekin eman genuen kontzertu bat Niessen aretoan eta Jon Ander eta biok backstagean bakarrik geratu ginenean barrez hasi ginen elkarri begira. Gu bakarrik ginen une horretan, baina inguruan jendea genuen lanean gu eroso egoteko eta guk kontzertu on bat eman genezan, eta egoera horretan barreak eman zigun. Guk ere ingurukoen beharra dugu eta batzuetan zurrunbilo ilun batean ikusten zara baina jende pila bat dago hortik ateratzen laguntzen dizuna. Benetan bizitzan laguntzen dizutenak. Gure ingurukoei omenaldi txiki bat egin nahi izan diegu abestiarekin, metaforekin eta halakoekin ezkutatuta geratzen den arren.

Muse edota Franz Ferdinanden dantzagarritasuna hartu eta zuen iluntasuna gehituta lortzen da kantu honen soinua.

J. A. A.: Bi taldetzar.

Y. G.: Jon Anderrek lehenago esan du oso argi ikusi zuela, baina akaso ez da gogoratzen hiru entsegu eman genituela bueltak ematen abestiari. Eraman nuen originalak ez du honekin zerikusirik, hardcore eta stonerraren bueltan zegoen. Jon Anderrek aldatu zidan riffa eta horrek egin zuen erritmo hori agertzea eta dantzagarri izaten bukatzea. Ez da oso bilatua izan eta ez dagoela izatez erreferentziarik, istripu bat izan da.

Helmuga guztiak aldez aurretik iragartzen dituzue, kontzertuen berri sareetan eta ematen duzuelako. Norberak jartzen ditu helmugak, baina zuen kasuan sentsazioa dut ez duzuela helmugarik, bidea dela zuentzako interesgarriena.

Y. G.: Literalki esaten du gainera kantuak, «muga heldu da baina ez dago helmuga». Ikusten genuena zen patroi bat errepikatzen dela. Kantu batzuk egiten dituzu gero grabatu eta zuzenean aurkezteko. Gauza bakoitzak ditu bere mugak, dena ondo ekoitzi estudiora joateko, gero estudioan hainbeste ordu, diskoa kaleratzea… Muga horiek betetzen zoazen heinean oso pozik bizi zara, baina zein da helmuga hori? Gure ondorioztapena da ez dagoela helmugarik gure bidean. Guk ez behintzat, beraz, aurrera goaz, berriz ere kantuak egin eta publikatzen.

Gartxot kantuan sartzea zer zen, mugarri horietako bat?

J. A. A.: Egia esanda sorpresa bat izan da, baita bera ezagutzea ere. Bere musika eta kulturako ibilbidea jarraitzen genuen, eta zortez bidaia batean ezagutu genuen Galiziara eta Oviedora egin genuen bidaia batean. Hasiera batean beste pertsona bat genuen buruan kantu honetarako, beste pertsona baten ukitua behar zuelako. Eta orain arte kolaboraziorik ez genuenez, hori ere probatu nahi genuen. Beste pertsona horrek ezin izan zuen, baina Gartxotekin egiteko aukera izan dugu eta egin duen ekarpena sekulakoa izan da.

Y. G.: Ibili ginen bueltaka norekin egin, eta ez da ezer pasatzen hori publikoki esateagatik. Emakume baten ahotsa zelako ikusten genuena, Sara Zozayari idatzi genion baina berak ezin izan zuen. Espazio bat geneukan nahi zuena egin zezan. Baina ezin zuela esan zigunean, buruari bueltaka hasi ginen eta bat-batean ohartu ginen Gartxotek furgonetan esan zigula «e, zeozer egin nahi baduzue inoiz esan, e!», eta hain ondo konpondu ginenez eskaini genion tarte hori nahi zuena egiteko. Izan zedila Ghau, Bi Zaldi, Madeleine edo Bananas, eta egin du dena.

Beno, bada, datorrena hortaz, disko luze hori izan dadila. Mila esker!

Y. G. eta J. A. A.: Mila esker zuri!