[18] Kripto-txanponen olatua noraino iritsiko da?

Transkripzioa:

Ioar:
Hepa, Ander. Zer moduz zabiltza diru aldetik?

Ander:
Hori galdera egin didazuna, Ioar. Zer da hau, atraku bat?

Ioar:
Diru premian nagoela dirudien arren, ez da kasua.

Ander:
Zuzen-zuzen galdetu didazu. Beraz, esan egia: zenbat behar duzu?

Ioar:
Ez daukat diru premiarik. Kripto-txanponei buruz hitz egin nahi dizut, nahiz eta diruaz hitz egitea inoiz ez den erraza.

Ander:
Aditu izan dut zerbait krito-txanponez. Baina horretaz ez daukat ideiarik ere.

Ioar:
Diru birtuala da. Sarean mugitzen ari da, gero eta gehiago.

Ander:
Eta berdin-berdin balio du?

Ioar:
Batzuk aberasten ari dira. Askoz gehiago ez dakit.

Ander:
Interesgarria ematen du. Dena den, niri zalantzak sortzen dizkidate sareko kontu digitalek.

Ioar:
Kripto-txanpona diru elektronikoa da, fisikoki existitzen ez dena. Hau da, zifratze kriptografikoaren bitartez zorro digital batean gordetzen diren txanponak dira.

Ander:
Birtuala, orduan. Dirua daukazu, baina modu digitalean.

Ioar:
Antzeko zerbait. Kontuan hartu, guk esku artean izaten dugun diru apur hori ere birtuala dela. Papera besterik ez da, eta bere balioa banku handien urrean ordezkatuta dago, gutxi gorabehera.

AUDIOA-1 | UNAI ELORDI

Ioar:
Kontu berri samarra da kripto diruarena. 2009an sortu zen lehen txanpona, bitcoin izenekoa.

Ander:
Hori ezaguna egiten zait. Baina ez dut sekula horrelakorik eduki.

Ioar:
Kriptografia baliatzen dutelako deitzen da kripto dirua. Eta bere ezaugarria da, deszentralizatuta daudela datu base ezberdinen bitartez.

Ander:
Barkatu, Ioar... Ez dizut tutik ere ulertzen!

Ioar:
Bankuek, normalean, dena zentralizatuta edukitzen dute. Datu guztiak leku berberean bilduta daude. Kripto-diruaren kasuan, aldiz, datu baseak deszentralizatuta daude... nonahi. Eta ezaugarri hori da garrantzitsuena.

Ander:
Kontrolaezina al da?

Ioar:
Ez dakit hori ote den hitz egokia.

Ander:
Dirua beti izaten da kontrolaezina. Baina kripto-txanponak kaos bat dirudi.

Ioar:
Internet bera ere deszentralizatua da. Ez dago dena ordenagailu bakar batean, ordenagailu erraldoi asko baitaude munduan. Hori da bere ezaugarria. Eta diruaren kasuan ere antzera.

AUDIOA-2 | UNAI ELORDI

Ioar:
Edonork sor dezake diru elektronikoa. Hortxe dago softwarea. Baina, jakina, baliabide konputazionalak beharko dituzu.

Ander:
Baliabideak dituen edonork egin lezake?

Ioar:
Baliabideak izatea esan nahi du ordenagailu oso ahaltsuak edukitzea.

Ander:
Ados. Horrelako ordenagailuak eta gaitasuna ez daude edonoren esku.

Ioar:
Ekimen ahaltsuen esku dago horrelako kripto dirua sortzea eta mugitzea. Erabiltzailea, berriz, edonor izan liteke. Gu erabiltzaileak izatera kondenatuta gaude.

Ander:
Orain, bat-batean, bururatu zait... Ipar Euskal Herrian eusko txanpona erabiltzen duten bezala, ederra litzateke eusko kripto-dirua sortzea.

Ioar:
Eusko? Hori ere ezagutzen duzu?

Ander:
Lapurdin, Behe Nafarroan eta Zuberoan erabiltzen dute eusko txanpona. Euroa aldatzen duzu eusko dirura, eta euskoa erabiltzeaz batera tokiko ekonomia eta hizkuntza bultzatzen dituzu. Etekinak elkarteen artean banatzen dituzte gero.

Ioar:
Oso interesgarria!

Ander:
Tokiko moneta bat da, eta arrakastatsua gainera. Dirutza bat mugitzera iritsi da. Ohikoa da ostatu eta dendetan “Hemen Eusko” afixak ikustea. Asko hedatu da.

Ioar:
Eta karteran eraman daiteke?

Ander:
Paperezkoa da. Euskaraz idatzita dago. Eta Euskal Herriko irudi eta argazkiak dauzka. Tokiko ekonomia, iraunkortasuna eta hizkuntza bultzatzen ditu euskoak.

Ioar:
Izugarri ederra da hori.

Ander:
EH Zuzenean festibalean ezagutu nuen. Eta hara noan bakoitzean euroa aldatu eta euskoa erabiltzen dut. Uste dut etxean oraindik baditudala billete batzuk. Erakutsiko dizkizut hurrengoan.

Epilogoa - Beti ikasten

Ander:
Zer ikasi dugu gaur?
Perpausa kontzesiboa.
Solasaren hasieran Ioarrek esan du:

—«Diru premian nagoela dirudien arren, ez da kasua».

Ioar:
Perpausa kontzesiboa egin liteke beste era honetan:

—«Diru premian nagoela irudituta ere, ez da kasua».

Ander:
Hirugarren forma bat ere badaukagu:

—«Nahiz eta diru premian nagoela iruditu, ez da kasua».

Ioar:
Azken forma hori nik erabili dut:

—«Kripto-txanponei buruz hitz egin nahi dizut, nahiz eta diruaz hitz egitea inoiz ez den erraza».

Hemen entzun dezakezu Unai Elordiri egindako elkarrizketa.