Euskararen uneko egoera, etorkizuna eta Korrika bera aipagai, Ane Elordi Korrikaren koordinatzailea, Lurdes Etxezarreta AEKko Nazio Kontseiluko kidea eta Ander Iriarte ‘Jalgi Hadi!’ dokumentalaren zuzendaria batu ditugu Bilboko Txakur Kaleko Lizardi Euskaltegian.

Bidean den lanaren mamia, zehaztu dutenez, diagnostiko bat egiteko beharra izan da. «Euskaltzale gehienok irakurketa bera egin dugu», esan du Iriartek: «Euskara dagoen puntuan ez badugu aurrera egiten, gauden bezala mantentzearekin atzera egingo du».

Diagnostikoa egiteko saiakeran, ordea, zuzendariak ez du zergati zehatzik topatu, «jende asko, eragile asko, iritzi asko» baizik, bakoitza bere aldetik pentsatzen. Adituen teoria horiek guztiak bat egin nahian eta jakinminak bultzatuta, ikuserraza izango den proposamen bat osatu asmo du: «Denok batuko gintuen indargune bat behar nuen, eta euskaldunok badugu bi urtero bihotza uzkurtzen digun ekimen bat, Korrika. Pentsatu nuen hori izan zitekeela denok elkartu gintuen espazio hori». Horregatik, Korrika bihotz eta ardatz izango duen dokumentala da martxan jarri dutena; bide batez, burmuin oro astintzeko eta ahalik eta iritzi gehien jasotzeko.

AEKk gogotsu erantzun zion ezinegon horri. Lurdes Etxezarretak irribarretsu dio «korapilo potolo batean» sartu direla eta lanez lepo daudela, baina gaia proposatu zitzaienean ezin izan ziotela ezetzik esan.

Ideia hori gorpuzteko, dokumentalak hainbat euskal eragile bilduko ditu, euskalgintzaren mundukoak eta baita beste hainbat eremutakoak ere. Gure hizkuntzaren egoera izango dute hizpide guztiek, bakoitzak bere ideia eta interpretazio propioekin. Ane Elordik zehaztu duenez, 50etik gora parte-hartzaile izango dira. Handik eta hemendik ekarri izanaren arrazoia, berriz, «euskararen auziak askotarikoak direla, eta gure asmoa hurrengo berpizkunde posible batean eragitea bada, hori arlo askotan eman beharko da, ez euskalgintzan bakarrik». Hainbeste buru eta aburu jaso ostean, ohartu dira «oso zaila» izango dela diagnosi bakar bat egitea.

Begira albora eta atzera zabaltzea, aurrekoari ere so egiteko

Elkarrizketatuek ere badute haien interpretazioa. Ander Iriartek dio «argi daukagun bakarra» dela «hirugarren iraultza bat asmatu beharra dugula denok elkarrekin, errealitatea oso desberdina baita hiru lurralde administratiboetan». Intersekzionalitatearen testuinguruan, «biziraun nahi badugu, estrategia eta helburu partekatu bat lortu behar dugu».

Hausnarketa garaia da aurretik daukaguna, eta dokumentalak horretarako lanabes izan nahi du, «mundu guztia izan dadin errealitate desberdinen jakitun». Izan ere, Iriartek berak ere aitortu du bide horretan ari dela sekula ezagutu gabeko errealitateak ikusten, eta jabetu da albokoari begiratu eta minimoak aurkitzeko garrantziaz, aurrera egin nahi bada. Hori lortu ezean, sentsazioa izango luke «euskara gaixo bat dela eta administrazioen aldetik zaintza paliatiboak jasotzen ari dela, baina horrekin egiten den bakarra sufrimendua gutxitzea da, ez da gaixorik dagoena sendatzen».

Ane Elordiren iritziz, «oraina leku batzuetan oparoa da atzera begiratuz gero, bada garaia esateko lan handia egin dela eta horri esker gaudela hemen». Hala ere, zehaztu duenez, «geldialdi une batean gaude, eta hori erabakigarria izango da aurrerantzean elkarrekin eta euskararen alde egingo dugun bide horretara begira».

Argilunak eta ortzimuga distiratsu bat

Erronka eta gozamena, biak batu zaizkio proiektuan horren zuzendari den Ander Iriarteri, ardura puntu batekin batera. «Euskararekin dugun harremana bera ere bada sufrimendu eta gozamenezkoa». Eragitea du helburu eta, eguneroko sentimendu dantza gorabeheratsuaren erdian, «gogoa» da egunaren amaieran gelditzen zaion bakarra: «inguru euskaltzalea izanik, uste dut irakurtzen ari naizen gauzetako asko ez dakizkitela nire gertukoek, eta baliagarriak izango dira motibatzeko eta konponbideak bilatzeko».

Elordik, bide beretik, «ezin dugu aurreikusi ze bide izango duen dokumentalak, baina gizartean eragiteko moduko tresna izatea espero dugu», aipatu du.

Dakiguna da AEKk eta Mirokutana ekoiztetxeak dagoeneko jarri dutela martxan dokumentala, baina gauzatze hori emateko azken bultzada beharko da oraindik. Puntu honetan, komunitateak paper esanguratsua hartuko du, eta funtsezko bihurtuko dira bere babesa eta lankidetza.

Lau urte luzeko proiektua den aldetik, prozesu osoan zehar beharko du babes hori, zinema aretoetara iritsi artean. Horixe da, hain zuzen ere, abiarazi berri duten crowdfunding edo diru-bilketaren xedea; Lurdes Etxezarretak ondo azaldu duenez, «proiektua babestea, emaitza ikusi gabe baina gaia eta helburuak ezagututa».

Jendeari ufada eskatu nahi izan diote, gero erakunde publikoengana aise iristeko. Uztartze horretan datza arrakasta, azaldu dutenez. Ekarpen hori egiteko, apirilaren 25era arte luzatuko da bilketa kanpaina. Goteo plataformaren bitartez, «norbanako, elkarte edo familia bakoitzak ekarpen kopuru desberdinak egiteko aukera izango du, eta horren truke sariak egongo dira». Informazio gehiago nahi izatekotan, webgune horretan bertan zein AEKren eta Mirokutana ekoiztetxearen sareetan zabalduko da deialdia.

Aurreikuspenen arabera, 2027an ikusiko du argia dokumentalak. Urte horretako Zinemaldia litzateke helburua eta mugarria, eta 2026an zehar grabatuko da. Estreinaldiarekin batera hasi nahi dute bira, 25. Korrikara «indar eta arnas betez» iristeko.

"Jalgi hadi!" izenburuko proiektuak orduan egingo du jalgi: «Euskaraz daukagun libururik zaharrenean esan zuen Etxeparek jalgi hadi kanpora, berak argi zeukalako euskara ezin zela etxean geratu, euskarak kalea irabazi behar zuela. Eta dokumental honetan espiritu horri egin nahi diogu so, denok atera gaitezen euskara erabiltzera kanpora eta jar dezagun euskara erdigunean».

Urtebete barru, data honen bueltan, 24. Korrikan murgilduta egongo gara. Urtebete igaro da, era berean, azkenekoz Euskal Herria ttipi-ttapa zeharkatu genuenetik, eta orduan sortutako gogo bera baliatuko da aurrerantzean ere erregai gisa. Datorren edizioaren behin-behineko ibilbidea eta mezua prest daudela aurreratu digute, baina azaroan izango dugu horien berri.

Zertxobait gehiago itxaron beharko dugu, berriz, dokumentala ikusteko. Tartean, bada egitekorik.