NEREA:
Kaixo, Ander.

ANDER:
Egun on, Nerea.

NEREA:
Kontu zail bat argitu nahi dut gaur zurekin. Olentzero... gurasoak al dira?

ANDER:
Ba... nik ez dakit ezer, e! Ez nazazu endredatu.

NEREA:
Batzuek esaten dute garai batean txorimalo bat zela Olentzero. Beste batzuek esaten dute ikazkina dela. Eta gaiztoenek esaten dute... gurasoak direla.

ANDER:
Olentzero pertsonaia mitologiko bat da; edo, nahiago baduzu, folkloreko pertsonaia bat. Zein da bere funtzioa? Festa egitea: ospatzea.

NEREA:
Lesakan aspalditik tradizioa handia dauka Olentzerok. Eta Euskal Herrian forma eta kantu ezberdinekin ezagutzen da.

ANDER:
Galizian ere badaukate halako bat.

NEREA:
Benetan?

ANDER:
Apalpador deitzen diote han. Olentzeroren antzekoa da Apalpador: ikazkina eta bizartsua. Hemen bezala, berdin ospatzen dute Galizian.

NEREA:
'Oles' hitzetik omen dator Olentzero. Hau da: oles egin, agur egin, diosala egin, etxe bateko atarian agurtu.

ANDER:
Onentzaro izena ere entzunda daukat nik. Eta esaten dute 'on' eta 'aro' hitzen elkartzetik datorrela. Eta, beraz, 'aro ona' iragartzen du.

NEREA:
Solstizioaren ospakizuna da. Eguzkia berriz ere denbora gehiagoz ikusten hasiko garen aroa, eguna luzeagoa izaten hasiko den aroa: aro berria eta zorionekoa.

 JUAN INAZIO HARTSUAGA

NEREA:
Juan Inazio Hartsuaga linguista eta antropologoari ulertu diot Europa iparraldean berdintsuak direla pertsonaiak. Esan du «gauza beraren beste errepresentazio bat» dela Olentzero.

ANDER:
«Gauza berdina» eta «gauza bera», diferenteak al dira adierari dagokionez?

NEREA:
«Bera» eta «berdina» hitzak sinonimotzat jotzen dituzte euskaldun batzuek. Baina beste askok bereizi egiten dituzte.

ANDER:
Olentzero eta Apalpador pertsonaia berdinak dira, baina ez dira pertsonaia bera.

NEREA:
Hain zuzen, zuk egin duzun bezalaxe bereizten ditugu 'bera' eta 'berdina'. Nik ipiniko dut beste adibide bat: «Bizar berdina dute Apalpadorrek eta Olentzerok, baina ez dute izen bera».

ANDER:
Berdin hitzak adierazten du antzekoa. Horregatik, esatea bazeneukan: «Bizar antzekoa dute Apalpador eta Olentzerok».

NEREA:
Berdintsu hitza ere erabiltzen dugu. Eta esan nahi du oso handia dela antzekotasuna: «Bizar berdintsua dute».

ANDER:
Berdintsu adierazteko, guk paretsu hitza esaten dugu sarritan. Honela: «Gizentasunean paretsu daude Apalpador eta Olentzero».

NEREA:
Antzeratsu ere entzun izan dut nik, eta esan nahi du «gutxi gorabehera antzera». Gauza bera adierazten du berdintsu hitzak: «Gutxi gorabehera berdin».

JUAN INAZIO HARTSUAGA

NEREA:
Argitu dezagun orain nola erabiltzen den bera hitza.

ANDER:
Bart gauean ikazkin bat etorri da gure etxera, eta gizon bera zuen etxera. Beraz, ez dira bi gizon ezberdin izan, bat baizik.

NEREA:
Apalpador eta Olentzero ez dira herrialde berekoak; bat Galiziakoa da, eta bestea Euskal Herrikoa.

ANDER:
Olentzero eta Onentzaro pertsonaia bera dira. Izenak pixka bat ezberdinak diren arren, bakarra da pertsonaia, eta ez bi.

NEREA:
Hiru forma hauek erabiltzen ditugu: gauza bera, gauza berbera eta ber gauza.

ANDER:
Funtsean ospakizun berbera dira Olentzero eta solstizioko jaia.

NEREA:
Ber gauza ospatzen da Europan: neguko solstizioa.