Adi eta Ari | Hika, toka eta noka

[2x19] Appa hi! Hitanoa ikasteko APPa sortu dute, eta guk aukera izanen dugu hitanoa, hika, toka eta noka lantzeko.

NEREA:
Kaixo, Ander.

ANDER:
Egun on, Nerea. Egon..., egon pixka bat..., oraintxe naiz zurekin.

NEREA:
Ai, ai, ai... telefonoari lotuta ikusten zaitut gero eta gehiago.

ANDER:
Listo! Bukatu dut. Hitanoa praktikatzen ari nintzen. Jolasten, egia esan.

NEREA:
Aplikazioaren bat al daukazu telefonoan?

ANDER:
Bai. 'Appa Hi!' izena du. Deba bailarako Badihardugu elkarteak plazaratu zuen iaz. Hitanoa ikasteko eta praktikatzeko tresna bat da.

NEREA:
Ze interesgarria! Nik badakit hiketan, baina jende oso gutxirekin egiten dut.

ANDER:
Android eta IOS sistemetarako egokituta dago aplikazioa. Erabiltzailea jolas moduko galderen bidez hika ikasten hasiko da, urratsez urrats.

NEREA:
Egunetik egunera maila hobetuko du, orduan.

ANDER:
Hori da helburua.

NEREA:
Ohartu naiz irudiak ere badauzkala.

ANDER:
Mirari Sagarzazuk egin ditu. Eta audioak ere baditu, Ritxi Lizartzarenak.

NEREA:
Nori bururatu zitzaion ideia?

ANDER:
Oñatiko neska batzuek noka egiten ikasi nahi zutelako, aplikazio bat sortu zuten han. Eta arrakasta izan zuenez, ondoren etorri da euskara batuko hau.

NEREA:
Nor arduratu dira edukiak sortzeaz?

ANDER:
Idoia Etxeberria eta Aintzane Agirrebeña. Azken honek irratian esplikatu zuelako daukat orain 'Appa Hi!' aplikazioa.

AINTZANE AGIRREBEÑA

ANDER:
Hika edo hiketan egiteari deitzen zaio hitanoa. Aditza erabiltzeko era berezi bat da.

NEREA:
Hitz egiten ari gatzaizkion pertsonari “zu” esaten zaio, baina “hi” ere esaten ahal zaio. Eta “hi” denean bigarren pertsona, orduan aditza era berezi batean jokatzen da.

ANDER:
Hika egiteko bi forma daude.

NEREA:
Noka egiten zaio neskari eta toka egiten zaio mutilari.

ANDER:
Adibidez, nik zuri noka honela esango nizuke: «Hire lagunak etorriko ditun arratsaldean. Jantzi hadi kalerako. Afaltzera joango gaitun».

NEREA:
Nik egingo dizut orain toka: «Hi ez haiz etorriko. Nesken arteko bilera diagu, eta hik ez daukak tokirik gure afarian».

ANDER:
«Aizan! Ez naun baztertuta utziko, ezta?».

NEREA:
«Toki guztietan egon behar al duk? Gaur gure txanda duk. Aspaldi ez gaituk elkartu, eta gure kontuez hitz egiteko premia diagu».

ANDER:
Konturatu naiz hitanoa menderatzen duzula.

NEREA:
Ez, ez, ez nago ohituta. Oso gutxi erabiltzen dut.

ANDER:
Konfiantza handia duten bi pertsonaren artean bakarrik egiten da hiketan.

NEREA:
Urola bailaran mutil guztiek hika jarduten dute. Eta Gipuzkoako eta Bizkaiko kostaldeko herrietan ere bai. Esango nuke Usurbilen, Añorgan eta Igeldon ere egiten dutela, baina Donostiako hirigunean ez.

ANDER:
Tolosan ere gehienak ez dira hika aritzen, baina inguruko herri txikietakoak bai.

AINTZANE AGIRREBEÑA

ANDER:
Gogoratu dezagun toka egiten zaiela mutilei eta noka egiten zaiela neskei.

NEREA:
Mutilei hitz egitean, K eta A hotsak sartzen dira aditzean. Adibidez: «Bilbora joan nauk lehen. Handik natorrek. Ez diat ezer erosi. Ez diagu bazkaltzeko ezer».

ANDER:
Neskei hitz egitean, aldiz, N eta NA hotsak txertatzen dira aditzean. «Merkatuan izan naun. Porruak erosi ditinat. Ordubete barru bazkalduko dinagu. Prestatzea hire kontu».