«Ez ginen konformatzen kontzertu akustikoekin eta bertsioak egitearekin»

Oñatiko Sukena taldea indartsu dator. Eider eta Naia Herraez ahizpek beren etxean martxan jarri zutenari forma ematen joan dira pixkanaka, eta, egun, Xabi Albistegi, Xanti Egaña, Asier Igartua eta Iratxe Urzelairekin batera ari dira. ‘Guztia gordetzea ezinezkoa da’ diskoarekin egin dute debuta.

Naia eta Eider, gabon. Zer moduz zaudete?

E.H.: Gogoz diskoa aurkezteko.

N.H.: Dagoeneko irten da ete jendeak entzun dezan gogotsu.

Zenbat denboran mantendu duzue gordeta sortu duzuen hau?

N.H.: Kantu batzuekin dezente. Aspaldi hasi ginen gauzak sortzen eta taldera poliki-poliki pertsonak batzen joan dira, irten ere bai… Hortaz, abesti batzuk hasieratik hor zeuden eta beste batzuk azken hilabeteetan sortutakoak dira.

E.H.: Gehienak esango nuke hasierakoak direla, baina pare bat berriak dira.

Zuen bion artean sortzen hasten da hau, ahizpen artean, eta hori lan nekeza izaten da askotan.

E.H.: Konfinamenduan hasi zen dena, nahiz eta aurretik bagenuen gogoa elkarrekin abestuz bideoak igotzekoa-eta. Txikitatik beti abestu dugu etxean, kotxena… Baina konfinamenduan hasi ginen igotzen bideoak sare sozialetara eta, etxetik irten ginenean formatuko akustikoko kontzertuak eskainiz hasi ginen. Baina ez ginen konformatzen horrekin eta bertsioak egitearekin. Hala, etxean bagenituen kantu batzuk sortuta eta horiek kanpora ateratzen hasteko nahia genuen. Jendearekin harremanetan jarri ginen, ahal zela gertukoak izatea nahi genuen, Oñatikoak, eta oraintxe sei pertsona gaude oholtzan eta atzetik jende gehiago ere badabil. Poliki-poliki jardun dugu lanean, diskoa sortzeraino.

Noiz erabakitzen duzue disko forma ematea sortzen ari zineten horri?

N.H.: Noiz ez dakit, baina bai nekatzen zuela beti bertsioak egitea eta jendeari guk egindako zerbait aurkeztu nahi geniola. Hasieratan ezin izan genuen taldea finkatu, beraz, ezin diskoa landu ere. Baina behin taldea osatuta, duela urtebete edo, hor hasi zen guztia ernaltzen. Urrun ikusten genuen diskoa baina, etorri da.

E.H.: Iaz, urte bukaeran, Danbaka lehiaketan hartu genuen parte eta horrek ere motibatu egin gintuen. Hasiera batean genuen ilusio hori berriz ere gure artera ekarri zuen eta martxan jarri zen guztia.

‘Erloju herdoildua’ abestiarekin hasten da diskoa. Harresi eta bide berriak aipatzen dituzue hitzetan, eta, zein dira zuentzat harresi eta bide horiek?

E.H.: Abestia duela bi urte idatzi zen, Ukraina eta Errusiaren arteko gerra toki denetan agertzen zenean, eta pixka bat hor du abiapuntua, baina bakoitzak bere irakurketak egin ditzake.

Pop-rock abestia da, baina akustikoan hasi zineten lanean. Eboluzio hori nola bizi izan duzue?

N.H.: Nik, gogotsu behintzat. Estilo hauetako taldeei begira egon naiz beti, eta, bai, ongi dago akustikoan jotzea, baina beste estilo bat da hau, beste giro bat du.

Aldaketa hori ikusi duzuenean, nola sentitu zarete?

E.H.: Naia, Julen eta hirurok gitarra bat egotetik, bi gitarra, elektrikoan entzutea. Gainera jo-eta ondo jotzen dutenak izanda, guk lau akorde jotzeko gaitasuna besterik ez genuenean… Oso pozik ginen, azkenean.

Zuek etxean txikitatik jolasean arituak zarete.

N.H.: Bai bai, pelikulak, musikalak… beno, beno, denetarik.

E.H.: Naiaren edo nire logelan sartu, kaseteak edo cdak martxan jarri, eta abestuz eta dantzatuz dena ematen ibiltzen ginen.

Etxekoak ere pozik izango dira, beraz.

N.H.: Akaso gu baino poz gehiago dute honekin guztiarekin. Hasieratik ikusi gaituzte lanean eta eboluzio hori guztia bizi izan dugu elkarrekin, hortaz, jendearen aurrean aurkeztu genezan zain-zain zeuden.

E.H.: Okerrenak dira, dena ateratzea nahi zutelako oraindik ezer esan ezin zenean.

Ahotsen moldaketak egiterakoan, bi ahizpak errez moldatu izan zarete?

N.H.: Bai, nik uste dut baietz. Automatikoki ateratzen zaigu batak beheko ahotsa egiten duenean besteak goikoa egitea eta alderantziz. Gero badira beste gauza batzuk ezin ditugunak lortu, ez dugu ikasketarik honen inguruan eta ez gara sekulan ere klaseetara joan. Hortaz, norbaitek, gehiago dakienak musikaz, eskatzen digunean zerbait egiteko, guk ez dakigu egiten.

E.H.: Eta saiatzen gara, baina ezin dugu.

Orainari ematen zaio garrantzia ‘Itzartu’ abestian. Gizarteak jartzen dituen markoez eta aukera ezaz kexatzen zarete.

E.H.: Geroz eta kontzienteagoa naiz egunean egunekoa bizi behar dela, aspalditik txip hori jarrita daukat. Etorkizunean pentsatzeak ez dizu onik ingo askotan.

N.H.: Batez ere beti geroan pentsatzen ez bizitzea, horrek bat ito egiten du.

Abesterakoan ohe goxo baten gainean abesten ari zarete, hori nabarituko duzue. Bi gitarra-jotzaileak zuek bezain ongi ulertzen dute elkar? Aspaldiko ezagunak dira?

E.H.: Kuadrillakoak dira, txikitatik ezagutzen dira. Gero bakoitzak bere izaera du, taldeko denek dugun moduan, baina komunikazioa landuz, ondo konpontzen dira.

Gitarra-jotzaileei egin beharko nien galdera hau akaso, baina, zuei egin behar. Material desberdin asko erabili ordez, jotzeko moduan zentratu dira gehiago, ezta?

N.H.: Beno, badituzte beren pedalak eta kontuak. Hor ibiltzen dira ez dakit nik zer jaitsi, bestea igo… Guk ez dugu ulertzen, baina beren artean ulertzen dira.

Zuek sortutako kantuak izanda, taldera eramaterakoan erabat aske uzten diezue moldaketak egiten edota zuek gidatzen dituzue kantuetan barna?

N.H.: Nahikoa libre. Guk ez dugu hainbeste kontrolatzen, hori bai, zerbait ez bazaigu gustatzen edo ez badugu argi ikusten, hitz egin eta iritzia ematen dugu, beste taldekide denek bezala. Gitarren eta baxuaren inguruan ezin dut iritzirik eman, ez baitut kontrolatzen. Haiek belarria egina dute instrumentu horietarako, guk kanturako egina dugun bezala.

E.H.: Batzuetan esaten digute ea bat edo bestea nahi dugun, eta, nik, ez dut alderik ikusten A edo B aukeraren artean. Musikariez fidatzen naiz.

Haritz Harreguyren Higain estudioan grabatu duzue, baina Imanol Astudillo agertzen da ekoizle paperean.

E.H.: Imanol Sukenaren hasiera-hasieratik dago. Txikitatik lagunak gara eta betidanik ezagutu gara. Asko lagundu digu lehen unetik eta oraindik ere gure ondoan jarraitzen du. Diskoa kaleratzera gindoazela, bera gurekin zetorrela proiektura esan zigun eta, noski, guk baietz esan genion. Kantuak sortzerakoan beti esaten zigun instrumentu bakoitza nondik joan zitekeen, erritmoak, soinuak… denerako pauta batzuk bezala eman zizkigun eta eskerrak hor egon den.

Eta Haritzek iritzia ematen zuen, edota, besterik gabe, grabatu eta nahastera mugatu da?

N.H.: Haritzekin oso gustura aritu gara, gertutasuna transmititu digu eta lagundu zigun grabaketetan ere. Beti uzten zigun aske nahi genuen hori egiteko, baina proposamenak bai eskaintzen zizkigula.

E.H.: Denok ere urduri ginen, lehen aldia zen estudio batetara sartzen ginela. Naia eta biok ahotsak grabatzerako garaian oso urduri ginen, baina gertutasuna eta konfiantzazko giroa eskaini zizkigun eta oso ondo moldatu ginen berarekin.

N.H.: Bagenekien zer talde eta pertsonarekin aritu den lanean, eta, bapatean, gu, zazpi kakaume, ez genekienak ezer, bertan izatea… Errespetua ematen zigun zerbait da. Baina oso ondo hartu gintuen. Eta gu ere askoz ere elkartuago geratu ginen astebetez bertan lanean ibili eta gero.

Hirugarren abestia da ‘Argi eta ozen’, hemen hizkuntza aldaketa ere badator. Zati intimoa gazteleraz eta oihua euskaraz, zergatik desberdintasun hori bi zatien artean?

E.H.: Kantu hau dena gazteleraz sortu nuen hasieran, Erasmusen nintzela, Danimarkan, Copenhaguen. Imanol Astudillori bidali nion audioa eta berak esan zidan euskarara pasatzen saiatzeko. Lehen saiakeran errepika euskaratu nuen eta hori bidali nion. Orduan, berak esan zidan bazuela xarma bi hizkuntzatan ere, desberdin geratzen zelako.

Nongo ilunabarrari abesten diozu?

E.H.: Copenhaguekoari. Konfinamendua bukatu berritan joan nintzen bertara eta sekulako esperientzia izan zen. Han musukorik ez zuten erabiltzen kalean, hemen oraindik bageneraman bitartean eta abar. Baina nire esperientzia kontatzen badut ere, bakoitzak bere ilunabarrera eraman dezake kantua.

‘Oroitzen’ abestia nostalgikoa da, laguntasunari eta iraganari begira eginda. Zuen adinaren bueltan lagunen arteko harremanak nola aldatzen diren islatzen da kantu honetan?

N.H.: Bai, nik uste dut apur bat badirela aldaketa horiek eta baita dauzkazunak mantentzeaz pozik gaudelako ere. Ni oraintxen nagoen bezala pozik nago, baina bakoitzak bere bidea egiten du. Umetako lagunak dira inguruan ditudanak eta aldatzen doaz gauzak, unibertsitateagatik eta abar kanpora ere mugitzen garelako. Baina ongi gaude harreman hauetan ere.

E.H.: Denok berriz ere batzen gara. Oñatin asteburuero zerbait dago eta beti elkartzen gara lagunarteko denok edo ia denok. Beti azkenean pertsona berdinekin gabiltza eta oso pozik, eta hori sekulako zortea da.

Eta larunbateko juergak aipatzen dira abestian. Parrandazaleak zarete?

N.H.: Apurtxo bat.

E.H.: Ea, Oñatikoak garela.

N.H.: Ez dugu aitzakia handiegirik behar.

Saiatu naiz ’Nostalgiaren maitale’ kantuan nori abesten ari ote zareten igartzen, baina lauso geratu zait.

N.H.: Nik idatzi nuen abesti hori, lehen kantua. Abesti nostalgiko eta tristea sortu nahi nuen, halakoak entzutea gustatzen zaigulako. Bada, hori zen saiakera. Nik ere ez dakit oso ondo zeri buruz ari nintzen.

Akordeoia sartzen duzue eta horrek folk ukitu bat ematen dio. Nostalgia sentsazioa handitzeko nahia zegoen hor?

E.H.: Bada, ez dakit. Denek zekiten nik akordeoia jotzen nuela eta kanturen batean sartzeko eskatu zidaten. Guztiak entzunda, hemen sartzea zen egokiena. Txikitatik jotzen dut, ez zait ahaztu… beraz aurrera. Kosta zitzaigun hala ere kantu honi buelta bat ematen eta akustikotik ateratzen.

‘A capella’ abesten duzue zati batean eta leherketa dator atzetik. Horrela egiten zenuten hasieratik edota Imanolek egindako proposamena izan da.

N.H.: Eiderrek esan duen moduan, hau hasieratik gitarra bat eta ahots batekin defendatzen genuen, hortaz aldaketa zaila izan du. Denek jotzeko zerbait nahi genuen eta bateriak apurketa horretan lagundu duela esango nuke. Kosta zitzaigun dena integratzen. Emaitzarekin pozik geratu gara.

Estudiotik pasa aurretik eta pasa eta gero, musika entzuteko modua aldatu zaizue?

E.H.: Lehen edozein momentutan eta edozein unetara entzuten nuen, une guztiak ziren egokiak musika entzuteko. Orain ere bai, baina lehen entzuten ez nituen gauzak entzuten hasi naiz orain, aurretik hor zeudela ere ez nekienak. Kantu bat grabatzerako momentuan gauza asko ikasi ditugu.

N.H.: Zuk zerbait grabatzen duzun arte gauzak hauek egiteko moduaz ez zara kontziente. Sormen prozesuan eta grabaketa aurrera doan heinean ikusten dituzu bidetik hartutako hainbat erabaki.

Nion hau nik hiru gailu desberdinetan entzun dudalako diskoa eta beti zerbait berria topatu dudalako.

E.H.: Imanol Astudillok grabaketa astean beti esaten zigun belarriko entzungailuekin eta ondo entzuteko abestiak eta ez mugikorreko entzungailutik. Eskerrak kaso egin genion.

Diskoaren diseinua aipatu gabe ez nuen utzi nahi. Ilustrazioz josita dator liburuxka eta begiak agertzen dira txoko guztietan. Mota desberdinetako begiak dira. Zergatik hainbeste begi, begi adina begiratzeko modu daudelako?

N.H.: Nik uste dut abesti denak lotzeko modu bat izan zela marrazkiekin janztearena. Diskoaren izenarekin ere lotura egiten da, dena gordetzea ezinezkoa da dena ikusten duen begiaren azpian, alegia. Ez zen hasieratik mahai gainean zegoen ideia bat.

E.H.: Ez, ez. Bukaeran etorri zen kontua da. Ilustrazioak Leire Zubiak egin ditu eta bere ideia izan zen begiarena. Konbentzitu egin ninduen, logika zuen eta orain oso pozik gaude emaitzarekin.

‘Jakin nahi nuke’ izan zen lehen singlea, potente zentoztela erakusten duen abestia. Bideokliparen kalitatea, sekulakoa da, oso zinematografiko geratu zaizue.

N.H.: Bideoklipa Oier Yanizek egin du, makina bat da, argazkiak ere berak egin dizkigu. Oñatiko beste lagun bat. Egun batez elkartu ginen taldekideak, Oier eta Leire Zubia eta lau orduz bideokliparen inguruko lanketa bat egin genuen. Gero bai grabaketa momentuan Oierrek izandako ideiaren bat grabatu duela, baina gainerako guztia aurretik pentsatuta zegoen.

E.H.: Emaitzarekin harrituta geratu ginen. Sekulako kalitatea dute irudiek zuk esan duzun bezala.

N.H.: Lehen zirriborroa bidali zigunean, xehetasunak eta jarri gabe zeudela, dagoeneko harriduraz hartu genuen bideoa. Horrela igota ere gu pozik ginen, ez genuelako ezer espero.

Baina kantua eta bideoklipa bi mundutan ikusi ditut nik. Esan nahi dut, abestia entzutean ideia bat neukan buruan eta bideoklipa ikusita beste bat sortu zait. Antsietatea bizitzen ari den norbait ikusten dut bideoklipean.

N.H.: Ez dakit nola azaldu. Guk kanpora erakusten dugun irudiaren inguruan hitz egiten du eta horrek guztiak barruan sortzen dituen bildur eta antsietatearen inguruan. Benetan ez zaren horrek sortzen dizun antsietate hori irudikatu nahi izan dugu.

E.H.: Gaur egungo gizartean asko gertatzen da hori sare sozialak medio, eta hori bera ere erakutsi nahi izan dugu bideoan. Denok ginen ados puntu horretan, pertsona baten bizitza mundu batetara modu batekoa dela eta gero etxean guztiz desberdina dela.

Bukatu ordea diskoa, goxo bukatzen da, ‘Urrun zaudela’ kantuan. Kontzienteki edo ez, diskoan aipatzen diren hainbat elementu biltzen dira hemen: erlojua, eguzkia, mendia, zu, barne zalantzak…

E.H.: Bada, nahi gabe izan da. Abesti bakoitzak bere bidea du eta diskoak dena lotu du, ez dakigu nola egin dugun, baina horrela da. Gu ere konturatu ginen inkontzienteki dena biltzen zuela eta diskoari bukaera emateko egokia iruditu zitzaigun.

Diskoa nola eskuratu daiteke?

E.H.: Oñatiko Eltzia, Aker eta Bogan, Bergarako Arranon eta Arrasateko Iratin dago eskura erosteko aukera. Bestela, instagrametik idatzi eta moldatuko gara. Eta, noski, kontzertuetan ere egongo da diskoa eskuratzeko modua.

Hori da hurrengo galdera. Noiz eta non dituzue emanaldiak?

E.H.: Urriaren 27an Oñatiko Gaztetxean egin genuen diskoaren aurkezpena, Burrunda Faktoriaren eskutik. Orain gehiago lotzeko nahian gabiltza.

Bada, etor daitezela. Gozatu bideaz, mila esker.

Zuri!